U svojim prethodnim izdanjima, prvenstveno zahvaljujući agilnosti, preduzimljivosti i iznimnoj liderskoj energiji violinistice Andree Nikolić, ova manifestacija sagradila je brojne muzičke mostove između domovine i dijaspore, domaćih i stranih umjetnika, ali i onaj najvažniji, most između vareške, a potom i bosanskohercegovačke publike i nemalog broja izvođača koji su festivalom prodefilovali do sada. Festivalskoj publici sada već dobro poznati Cipra kvartet koji čine Andrea Nikolić (I violina), Dominika Witowicz (II violina), Weronika Izert (viola) i Weronika Strugala (violončelo), otvorio je trinaesto izdanje festivala koncertom pod simboličnim nazivom “U Zvijezdi pod zvijezdama” Nastup simbolički koncipiran kao koncert na otvorenom, pod zvijezdama, održan je u petak, 22. augusta sa početkom u 20 sati na upečatljivom lokalitetu sela Selakovo Zaruđe, a koncertni prostor na svom imanju velikodušno su ponudili Stela Zlović i Armin Selimović.
No, prije nego nastavimo priču o zvanično prvom koncertnom događaju, napomenimo da je kao svojevrstan uvod u festivalska dešavanja poslužilo predstavljanje samog festivala, te Cipra Kvarteta u sklopu Šetnice kulture organizovane od strane Federalnog ministarstva kulture i sporta u saradnji sa Općinom Vareš. Na manifestaciji održanoj 20. augusta u Sarajevu, koja je predstavila nevladin sektor i bogat spektar aktivnosti nekoliko pojedinaca i udruga sa područja Općine Vareš, Cipra Kvartet izveo je interesantan koncertni program sastavljen od djela hrvatskog kompozitora Igora Kuljerića (1938-2006) (Song), majstora baroknog gudačkog repertoara Antonija Vivaldija (1678-1741) (Ljeto iz ciklusa Četiri godišnja doba), te Aleksandre Vrebalov (1970) (Pannonia Boundless). Ovako posložen repertoar predstavljao je upečatljiv spoj između publici dobro poznatog djela sa markantnim savremenim kompozitorskim izrazima koji neizostavno donose asocijacije i inspiraciju zvučnim krajolicima balkanskog prostora. Članice Kvarteta su virtuoznom, te izvedbom u kojoj je ekspresivnost bila donesena na prikladan način za pomenuti ambijent, uspjele privući sarajevsku publiku i podariti joj poseban i nezaboravan koncert. Kao mali poklon odsvirale su Underground Tango Gorana Bregovića, te Melodiju Miroslava Skoryka.
Dva dana kasnije, prvi ovogodišnji koncert 13. VaClaF-a donio je spoj odličnog muziciranja članica Cipra Kvarteta pod vodstvom Andree Nikolić sa izvrsno odabranim programom koji je u velikoj mjeri tematski bio obilježen aktuelnim društvenim dešavanjima u svijetu. Tako su se na repertoaru članica Kvarteta našle sljedeće kompozicije: Fratres za gudački kvartet estonskog kompozitora Arva Pärta (1935), Gudački kvartet br.8 u c-mollu op. 110 velikana ruske muzike Dmitrija Šostakoviča (1906-1975), te Gudački kvartet br. 4 poljsko-litvanske kompozitorice Grażyne Bacewicz (1909-1969). Fratres Arva Pärta jedno je od djela u kojem je kompozitorova karakteristična vrsta minimalizma pod okriljem karakteristične tehnike tintinnabulli najviše došla do izražaja. Fratres je meditativno djelo koje donosi inspiraciju gregorijanskim koralom u kojem Pärt uvijek iznova uspijeva pronaći beskrajan prostor lične kompozitorske inspiracije. Članice Cipra Kvarteta su pomenute karakteristike djela pažljivo upotrijebile kako bi skladnim i izuzetno tehnički koordiniranim muziciranjem stvorile eteričnu atmosferu i uspješno odredile kompletan ugođaj ovog koncerta pružajući Pärtovim sazvučjima priliku da se realizuju pod zvijezdama vareškog neba.
Središnji dio koncerta bio je rezervisan za djelo koje se smatra ne samo jednom od najpoznatijih i najznačajnijih kompozicija Dmitrija Šostakoviča, već i jednim od najpoznatijih gudačkih kvarteta uopće. Djelo komponovano 1960. godine Šostakovič je posvetio “svim žrtvama fašizma i svih ratova”. Ta posveta posebno odzvanja u današnjem vremenu imaju li se u vidu svi aktuelni ratni sukobi u svijetu kojima svjetska javnost, čini se, nikada neposrednije nije svjedočila. Šostakovičevo djelo u izvedbi Cipra Kvarteta zazvučalo je ne samo osebujnom snagom, potcrtavanjem muzičkih kontrasta, i ogromnom ekspresivnošću, već i izvrsnim dinamičkim nijansiranjem, međusobnim nadopunjavanjem u iznošenju svih meloritanskih, harmonijskih i agogičkih kompleksnosti djela. Snažna, tehnički potkovana i izuzetno emotivna izvedba petostavačnog djela pronašla je svoj put do publike koja je reakcijom nakon završetka djela pokazala da je Šostakovičevo djelo bilo pravi izbor za prvi ovogodišnji koncert u sklopu VaClaF-a.
Za kraj koncerta obilježenog izazovima uzrokovanim izuzetno niskom temperaturom zraka za ovo doba godine, članice Cipra Kvarteta odabrale su Kvartet br. 4 Grażyne Bacewicz. Kompletno stvaralaštvo ove kompozitorice snažno je oslonjeno na neoklasicističku kompozicionu estetiku, pri čemu je kompozitorica inspiraciju rado crpila iz poljske muzičke tradicije. Trostavačni Kvartet br. 4 najpoznatije je djelo ove vrste u opusu Bacewicz. Članice Kvarteta su tokom izvedbe navedenog djela još jednom potvrdile koliko su dobro uigran tim, koji uz pažljivo dinamičko nijansiranje, potcrtavanje izražajnosti melodike, majstorski precizno fraziranje, ali i isticanje svih kompleksnosti sazvučja dionica kvarteta, donosi djelo kompozitorice koju nemamo priliku suviše često čuti na domaćim koncertnim događajima.
Za bis, ujedno i poklon publici kao zahvalu za strpljivo praćenje koncerta u prethodno pomenutim vremenskim uslovima, članice Kvarteta odsvirale su Underground Tango Gorana Bregovića i izuzetno dojmljivu obradu poljske narodne pjesme Lipka u aranžmanu Andree Nikolić u kojoj su, pored instrumentalnih dionica, upotrijebljeni i glasovi izvođačica.
Koncert u sklopu 13. VaClaF-a festivalskoj i vareškoj publici ponudio je jedinstveno iskustvo praćenja koncerta na otvorenom na neobičnoj lokaciji koja nije tako lako dostupna u standardnoj koncertnoj praksi, čime je još jednom potvrđena činjenica da sadržaji ove manifestacije uvijek sadrže korak naprijed i proširuju pojam percepcije koncertnog događaja, te iznova preispituju njegove ustaljene parametre. A upravo je preispitivanje ustaljenih parametara u koncertnoj praksi umjetničke muzike u sredinama poput naše delikatan i mukotrpan, ali prijeko potreban proces. Uz želju da takvih propitivanja ustaljenog i na ovogodišnjem VaClaF-u bude što više, sa nestrpljenjem iščekujemo naredni koncert!
Piše: Senka Hodžić, muzička urednica u Odjelu Muzičke produkcije BHRT-a za VaClaF
